RIPOTI MAALUMU.

ELIMU KWA WATOTO WENYE ULEMAVU, CHANGAMOTO KILA KONA.

Takwimu za Wizara ya Elimu na Mafunzo ya Ufundi, zinaonyesha kuwa idadi ya watoto wenye ulemavu wanaojiunga na shule mbalimbali za msingi siyo ya kuridhisha.

Shirika la Umoja wa Mataifa linaloshughulikia mambo ya afya (WHO), linakadiria kuwa asilimia 10 ya watoto duniani wana ulemavu wa aina mbalimbali.

Matokeo ya utafiti wa watu wenye ulemavu (Youth with Disabilities Community Project, 2007) yanaonyesha kwamba asilimia tano ya watoto nchini wana ulemavu wa aina mbalimbali.

Utafiti uliobuniwa na kugharimiwa na Benki ya Dunia (Filmer, 2005) ulipitia takwimu za kila mwaka za kaya katika nchi 11 zinazoendelea na kuhitimisha kwamba kiwango cha ulemavu ni kati ya asilimia moja hadi mbili ya watu wote waliohusika.

Matokeo hayo yanaendana ya ulemavu ya Umoja wa Mataifa (DISTAT), pia yanaendana na ya Sensa ya Taifa ya mwaka 2002 ambayo ilibainisha kwamba asilimia mbili ya watu wote waliohesabiwa wana aina fulani ya ulemavu.

Vyanzo vingine vinaweka makadirio ya kati ya asilimia 2.5 mpaka tatu ya jumla ya watoto wa umri wa kwenda shule kuwa wana ulemavu.

Taarifa ya Mkakati wa Taifa wa Elimu Jumuishi 2009 /17, inasema kuwa kama kiwango cha ulemavu miongoni mwa watoto wa umri wa kuwa shuleni ni kati ya asilimia mbili mpaka tano, maana yake kati ya watoto 150,000 na 350,000 wa umri wa miaka 7 -13 wana ulemavu.

Inasema kuwa, takwimu za Wizara ya Elimu zinaonyesha kuwa watoto 34,661 wenye ulemavu walihudhuria shule za msingi katika mwaka 2008, idadi ambayo ni kati ya asilimia tisa hadi 20 ya watoto wote wenye ulemavu .

Msemaji wa Wizara ya Elimu, Ntambi Bunyazu anasema wizara hiyo imekusudia kutoa frusa sawa na kiwango bora cha elimu kwa wanafunzi wote.

Hata hivyo anasema wanafunzi wenye mahitaji maalumu kielimu wamekuwa wakikabiliana na vikwazo dhidi ya uwepo, ushirikishwaji na ujifunzaji.

“Ili kufanikisha utoaji wa fursa sawa na kuboresha kiwango cha elimu kwa wanafunzi wote, Elimu Jumuishi imeonekana kuwa ni mpango sahihi,” anasema Bunyanzu:

“Kwa muktadha wa Kitanzania, Elimu Jumuishi ni mfumo wa elimu unaotoa fursa ya elimu kwa watoto, vijana na watu wazima wote kupitia shule za kawaida na programu nyingine za elimu bila kujali majaliwa yao ya nyuma na tofauti zao za kiuwezo, bila ubaguzi, kwa njia bora na kwa matumizi mazuri ya rasilimali.” 

Anasema inajumuisha wanafunzi wenye mahitaji maalum kielimu wakiwamo wenye ulemavu, yatima, kutoka familia zenye kipato duni, walioathiriwa na virusi vya ukimwi na wale wa kutoka jamii za wafugaji, wavuvi na wawindaji.

Anasema Wizara ya Elimu ilianza kutekeleza mpango wa Elimu Jumuishi mwaka 1997/10 katika halmashauri 77 ambapo kila moja ilichagua shule nne na kufanya jumla ya shule 308. Kutokana na mpango huo walimu 1,232, Waratibu wa Elimu Kata 308, Wakaguzi wa Shule wa halmashauri 77 na Maofisa Elimu wa halmashauri 77 walipata mafunzo.

Anasema kuwa, pamoja na mambo mengine mafunzo hayo yalilenga kuwafanya wasimamizi hao wa elimu waweze kuanzisha madarasa ya elimu jumuishi, kufundisha na kufuatilia kikamilifu maendeleo ya wanafunzi wenye mahitaji maalum kielimu.

Anasema pia kuwa, Mkakati wa Taifa wa Elimu Jumuishi 2009/17 moja ya lengo lake kuu ni kuweka mwongozo wa utekelezaji wa elimu hiyo nchini.

“Lengo la Elimu Jumuishi ni watoto wote, vijana na watu wazima wa Tanzania wawe na fursa sawa ya kupata elimu bora katika mazingira jumuishi. Mkakati wa Taifa wa Elimu Jumuishi ulithibitishwa na serikali mwaka 2010,” anasema Bunyanzu.

Anasema mambo muhimu ambayo yatafanikisha utekelezaji wa elimu jumuishi ni pamoja na kubaini mahitaji maalumu ya kielimu ya mwanafunzi, kuwepo vifaa vya kufundishia na kujifunzia na kuelimisha wadau wa elimu kuhusu elimu jumuishi.

Anasema pia kuwa ushirikiano baina ya wadau wa elimu, mazingira rafiki ya shule na upatikanaji wa fedha za kuendesha mipango ya elimu jumuishi ni vitu vitakavyo saidia kuendeleza elimu hiyo.

“Ni vema ieleweke kuwa utekelezaji wa mpango wa Elimu Jumuishi si wajibu wa Wizara ya Elimu na Mafunzo ya Ufundi pekee; bali inahitaji ushirikiano na ushiriki wa taasisi zote za kielimu,” anasema.

Juma lililopita serakali ilitangaza majina ya wanafunzi 18,754 waliochaguliwa kujiunga na vyuo vya ualimu kati yake 11,806 wamechaguliwa kusomea ngazi ya cheti (Grade A) na 6,948 watasoma stashahada.

Waliochaguliwa kusoma elimu maalumu ni 420 kati yake 363 watasoma cheti na 57 stashahada.

Akizungumzia kuwepo kwa idadi ndogo ya wato wanaochaguliwa kusomea ualimu wa elimu maalumu, Bunyanzu anasema hali hiyo inatokana na jinsi ambavyo wanafunzi wenyewe wanachagua.

“Kufundisha elimu maalumu inatakiwa mtu apende mwenyewe, lazima ndani ya moyo wako uwe na wito huo, siyo rahisi sana kwenda kuwafundisha hawa watoto ndiyo maana hauwezi kumpeleka tu mtu ambaye hataki,” anasema Bunyanzu.

Hata hivyo anasema kuwa, bado idadi kubwa ya wazazi wenye watoto wenye umri wa kwenda shule wanawaficha watoto badala ya kwenda kuwaandikisha shuleni.

“Kazi kubwa inayotakiwa kufanyika kwa sasa ni kuwashawishi wazazi wawapeleke watoto hawa shule, kwenye baadhi ya maeneo walimu wapo lakini watoto hakuna,” anasema Bunyanzu.

Baadhi ya taarifa zinaonyesha kuwa, kwa baadhi ya watoto wenye ulemavu ambao wapo shuleni wanakabiliwa na changamoto za moundombinu ya shule kutokuwa rafiki.

Sheria ya Elimu ya mwaka 1978, inatambua kisheria haki ya kila mtu ya kupata elimu ya msingi. Ni jukumu la wazazi kuhakikisha kwamba watoto wao wanaandikishwa na kuhudhuria shule bila kukosa.

“Hakuna mtu atakayenyimwa nafasi ya kupata elimu kwa sababu tu ya mbari, dini au imani yake ya kisiasa au ya kimrengo,” inasema sheria hiyo.